Geert Stadeus (BE)
Speech
Preview Exhibition ‘Under Constant Construction’
January 2018
NL
Welkom op deze tentoonstelling, die loopt onder de noemer van Under Constant Construction en tegelijk even stilstaat op een cruciaal punt in de geschiedenis van memymom. Zeven zorgvuldig uitgekozen beelden die op één na allemaal in de loop van vorig jaar zijn gemaakt. Deze foto’s zijn ongegeneerd schatplichtig aan de krijtlijnen die door het duo Marilène Coolens en Lisa De Boeck tijdens de eerste jaren van hun samenwerking zijn uitgezet. Ondertussen werpen ze al een blik op wat zal volgen.
Memymom bestaat sinds 2004 maar Lisa en Marilène bestaan natuurlijk al langer. De fotografie heeft altijd een grote rol gespeeld in de sterke band tussen moeder en dochter. De geënsceneerde foto’s die Marilène maakte van Lisa sinds ze vijf was, liggen aan de basis van hun latere fotografie samen. Memymom viel de voorbije jaren op met hun filmische en theatrale beelden, die zelfs als ze op het eerste zicht een speelse stemming en een zuivere hang naar schoonheid tentoonspreiden, niet zelden een wat verontrustende, ontwrichtende ondertoon verraden.
De kunst van memymom heeft de moeder-dochterband uitgepuurd, maar zij hebben er van bij het begin zorg voor gedragen om de grenzen van het anekdotische en het autobiografische te overschrijden. Persoonlijke ervaringen worden zo verbreed en universeel. Al verbergen Lisa en Marilène graag heel persoonlijke voorwerpen en verwijzingen in hun beeldrijke en gelaagde foto’s. Dat zijn kleine of grote familiegeheimen, hiding in plain sight, visuele prikkels die ons het beeld in trekken.
De stijlvolle aankleding en de met zorg gekozen locaties hebben meer met emoties dan met puur professionalisme te maken. De sfeer en de kleuren zijn altijd trefzeker gekozen maar het verhaal dwingt de kijker nooit volledig, er is telkens ruimte gelaten voor interpretatie. Het narratieve is steeds belangrijker geworden in hun werk. Je voelt gewoon dat je niet naar een still uit een film kijkt, maar naar een filmscène. Bestaat dat dan - een foto met een open einde? Dan is het dàt waarin memymom zo sterk in is.
De titel “Under constant construction” is goed gekozen. Natuurlijk is het iets wat sowieso op het werk van heel veel kunstenaars slaat. Maar memymom ondergaat die evolutie niet gedwee en onderzoekt voortdurend opnieuw hun drijfveren. Ze zijn constant in beweging, en constant bezig met het aftoetsen van hun werk, verbeten en gebeten.
Die voortdurende zelfreflectie wordt perfect geïllustreerd door de boeken die memymom maakt, en waarvan de eerste twee hier ook in te kijken zijn. Beide vormen een aangrijpende tranche de vie. Hun werk wordt erin gepresenteerd als een herbeleving.
Dat is overduidelijk zo in The Umbilical Vein, waarin foto’s zijn opgenomen gemaakt van 1990 tot 2003. De foto’s waren privé, tot memymom in 2013 besloot om een grote selectie ervan tentoon te stellen in De Brakke Grond in Amsterdam. In essentie gaat het om foto’s die in de familiesfeer zijn genomen door Marilène, waarin Lisa ontelbaar veel verschillende rollen speelt, van kneusje tot diva. Vol glamour die hengelt naar de films waar moeder en dochter samen naar keken en die zo veel van deze foto’s inspireerden.
Maar het is ook zichtbaar in The Digital Decade 2010-2015, dat een periode bestrijkt waarin het spel tussen moeder en dochter werd hernomen. Centraal daarin staan de foto’s van de reeks The Baby Blues, die teruggrijpen naar The Umbilical Vein, soms met een knipoog maar zonder ooit in parodie te vervallen. Het grote en onvoorwaardelijke vertrouwen tussen Marilène en Lisa ademt uit elke foto, en zo toont die hoezeer kunst en leven vervlochten raken.
Dat herbekijken van het eigen werk vanop een louterende afstand is nuttig, vraagt moed, en geeft zin. Jaren na datum worden series en unieke foto’s opnieuw onder de loupe gelegd, worden verbanden gezocht en gevonden, zodat we in de plaats van een chronologische catalogus een intrigerend en meeslepend boek krijgen, en als het ware een papieren tentoonstelling bezoeken. De confrontaties en de overeenkomsten die over de grenzen van de series heen schrijden, spelen een haast even grote rol als de foto’s zelf. De boeken, die enkel via de website van het duo te koop zijn, illustreren de ernst waarmee memymom de controle over hun creaties uitoefent en hun werk voortdurend ordent en evalueert. Interne en externe invloeden kunnen zo jaren na het maken van een beeld nog voor nieuwe inzichten zorgen, waardoor de boeken uiteindelijk deel gaan uitmaken van hun kunst in plaats van die gewoon te tonen.
We staan hier te midden van een tentoonstelling, maar u staat ook te midden van een volgend boek. Memymom lééft.
De enige foto hier die dateert van voor 2017, zag u al op de uitnodiging en beneden aan de poort. Louise Gallery is een blauwdruk van memymom en de verknochtheid aan familiebanden. Niet uit nostalgie, maar als graadmeter van het voorbijgaan van de tijd. Op de trappen van de galerie Louise zien we drie generaties samen, naast elkaar. Het beeld grijpt terug naar de gouden jaren zestig, toen alles nog zo goed ging, dat de fotografen het verlangen laten zien om dat geluk te laten voortduren. Marilène stapt de trap op in het midden, links speelt Lisa zichzelf, en rechts speelt ze haar oma. Ze draagt een Chanel jasje dat haar oma ooit zelf liet maken.
Je zou deze foto uit 2016 een waardig afscheid kunnen noemen van een periode van vijf jaar waarin heel sterk de nadruk werd gelegd op thema’s die groeiden vanuit het complexe van de dochter-moederrelatie. Al blijft die minstens op de achtergrond aanwezig, memymom laat hier vandaag zien dat ze zijn vertrokken op een five year mission, to boldly go where no two women have gone before. Werden de eerste foto’s heel vaak in scène gezet in het statige en charmante Brusselse herenhuis, vandaag gaan de twee graag op zoek naar boeiende locaties in de rest van de wereld. Of het nu gaat over het grootstedelijke gevoel van New York, of de unieke landschappen van Death Valley - de manier van werken is altijd dezelfde gebleven. Waar memymom ook neerstrijkt, memymom gaat niet op in de omgeving, maar die omgeving gaat op in memymom en wordt een deel van het verhaal.
The Charred Batch is gemaakt in Death Valley National Park en het resultaat van improviseren met een grote lap gouden stof. Bij de beeldbewerking achteraf valt de donkere huidskleur op, een verwijzing naar de talrijke daklozen die je in California tegenkomt en allemaal een sterk getaande huid hebben, op het verkoolde af.
Closing in on David is een foto die werd genomen tijdens een reis naar Los Angeles. Je voelt de spanning in deze foto ook zonder het achterliggende verhaal. Naast Cindy Sherman is David Lynch altijd een grote bron van inspiratie geweest voor memymom. Nog eerder zijn films dan zijn fotografisch werk. Lisa stapt hier langs het huis van David Lynch. Dit is een intens moment waarop alles nog kan gebeuren. Het raam zit te hoog om binnen te kijken, maar: stapt ze straks gewoon voorbij of er niets aan de hand is? Belt ze aan? Dit is ‘thuiskomen’ op zijn memymom’s.
Over Escape from Vegas zou ik u ook kunnen vertellen hoe het zit met die kleren en de Minnie Mouse oortjes, maar ik zou u daarmee te kort doen. Zowel Marilène en Lisa kunnen boeiend en onderhouden vertellen over hun fotografie en ze doen het ook graag. Ik stel dan ook voor dat u ze daar straks eens voor aanklampt.
Geniet verder van de foto’s, en bedankt voor het luisteren.